ابرکوه:
[سرو ابرکوه] ابرکوه یکی از قدیمیترین شهرهای ایران است که در مرکز ایران و در محدوده استان یزد واقع میباشد. هم اکنون آثار باستانی بسیار زیادی از روزگاران گذشته در این مکان بجای ماندهاست که نشان از وجود تمدنی بیاد ماندنی و قدیمی دارد. اولین اثری که اگر آنرا از عجایب بدانیم اغراق نکردهایم وجود یک درخت سرو کهن سال و بلند است که بر پایه ارزیابی متخصصین فن و از جمله یک دانشمند مشهور روسی عمر آن به بیش از 4000سال بالغ میشود. این درخت مشهور که هنوز نیز سر سبز و با صلابت در مرکز این شهر خودنمایی میکند دارای ارتفاعی بالغ بر ۲۸متر میباشد.سرو ابرکوه در استان یزد
گویند زرتشت ، چون موسم اسپند به ابر کوه رسید ، با دست خود بذر سرو بر این دشت فشاند و بر مردمان نوید داد که درختی در آن میان بماند تا ببیند درفش ، فرزندش ، بهرام ، پادشاه صبح دم رستاخیز را .
کویر ابر کوه را که درمی نوردی ، به پیرترین ساکن کویر های جهان خواهی رسید . سرو 5 هزار ساله ابر کوه را اگر مسن ترین موجود زنده جهان بنامیم ، چندان به بیراهه نرفته ایم .
در ایران باستان ، کاشتن درخت از اهمیت بسیار بالایی در طبقات مختلف جامعه برخوردار بوده است . در نگاره ها و آثار باستانی مانند حجاری های دوره هخامنشی در تخت جمشید ، نماد درخت و به طور خاص ، سرو آورده شده است . در فرهنگ زرتشتیان آمده است : سرو به دلیل آن که درختی همیشه سبز است ، همواره در ایران اهمیت خاصی داشته است و سرو 5 هزار ساله ابرقو نیز که آن را سرو زرتشت می نامند ، نمادی از همین امر به شمار می رود . غیر از نگاره ها و حجاری ها در پارچه بافی ها هم به گونه ای گیاه ، درخت و همان سرو خمیده که بعدها در فرهنگ ایرانی ترمه نامیده شده ، دیده می شود . سرو ابرقو در دیگر هنرهای ایرانی نیز به چشم می خورد . مینیاتور بهترین مجال برای شناسایی این درخت کهنسال است که به شکلی منحصر به فرد در آثار هنرمندان این مرز و بوم جلوه کرده است . سرو ابرقو ، این نگین سبز کویر ایرانیان در تمامی جهان به عنوان نمادی از زندگی و زیبایی معرفی شده است .
این در حالی است که در کشور ما بسیاری حتی از وجود این جاذبه مسلم گردشگری بی خبرند . چندی پیش ، دانشمندانی از ژاپن و روسیه پس از بازدید از سرو ابرقو عمر آن را تا 8000 سال برآورد کردند ؛ اما الکساندر روف ، دانشمند روسی عمر این درخت را میان 4000 تا 4500 سال برآورد کرده است .
حمدالله مستوفی هم در کتاب نزهت القلوب که در سال 740 هجری قمری تالیف شده است ، درباره این سرو آورده است : آنجا سروی است که در جهان شهرتی عظیم دارد . چنانچه سرو کشمیر و بلخ شهرتی داشته و اکنون این از آنها بلندتر و بزرگ تر است .
حتی برخی مورخان پارا فراتر نهاده و معتقدند نهال این درخت را یافث ، پسر نوح کاشته است . اختلاف نظر بسیار و درباره چند هزار سال سن این زنده ترین موجود تاریخ دنیا هم نمی تواند از اهمیت این جاذبه گردشگری کشورمان بکاهد . پیرترین موجود زنده دنیا با 25متر ارتفاع ؛ 18متر محیط و 5/11 متر اندازه دور تنه در قلب ایران آرام آرام زندگی می گذراند . با اقداماتی نظیر آفت کشی و آزاد سازی حریم این سرو تاریخی که سال گذشته از سوی سازمان میراث فرهنگی و گردشگری استان یزد صورت گرفته است اکنون سرو 5 هزار ساله ابرقو براحتی می تواند نفس بکشد .
نگین سبز کویر ایران این روزها به بار نشسته است تا در عین کهنسالی نشانه دیگری از زایش و باروری به نمایش بگذارد . سرو کهنسال کشورمان نیاز به مراقبت بیشتری دارد ، شاید توجه بیشتر به این جاذبه گردشگری در دل کویر ایران بتواند روزی آن را به عنوان قلب گردشگری تفریحی و یا حتی گردشگری علمی در ژرفای کویر تبدیل کند .
درباره ابركوه:
جغرافيا و اقليم:
ابركوه در جنوب غربي شهرستان تفت و استان يزد واقع شده است. اين شهرستان از شمال به شهرستان صدوقِ استان يزد و شهرستان شهرضا استان اصفهان، از شرق به شهرستان خاتمِ يزد و از غرب و جنوب به شهرستان آبادهِ استان فارس محدود است.
وسعت ابركوه 5641 كيلومترمربع ميباشد و در مختصات جغرافيايي 52 درجه و 58 دقيقه شرقي و 30 درجه و 46 دقيقه شمالي و با 1550 متر ارتفاع از سطح درياي آزاد واقع شده است
از نظر توپوگرافي، دشت ابركوه جزئي از فلات خشك مركزي ايران است كه رشته كوههاي زاگرس چون حصاري انتهاي اين دشت را در جهت غرب و جنوب در بر مي گيرد و كَفه ( كوير) ابركوه با كمتر از 1450 متر پست ترين محل اين حوزه است.
ابركوه داراي اقليم گرم و خشك بياباني مي باشد. آب و هواي شهر در مقياس عمومي ، ويژگيهاي اقليمي مناطق كويري درون فلاتي ايران را داراست و از مشخصات آن، كميِ بارندگي ، دامنه نوسان حرارتي كم و بيش زياد و خشكي مي باشد.
بيشترين درجه حرارت متوسط مربوط به ماههاي خرداد، تير، مرداد و شهريور بوده و به صورت نسبي اين 4 ماه از سال از نظر دما متمايز از ساير ماههاي سال هستند. همچنين ماههاي آذر ،دي ، بهمن ، بطور نسبي خنك ترين ماههاي سال هستند. بيشترين درجه حرارت، 1/39 درجه مربوط به مردادماه و حداقل آن مربوط به بهمن و اسفندماه با 4/0 درجه سانتيگراد ثبت گرديده است. بيشترين ميزان بارندگي ماهيانه مربوط به ماههاي بهمن و فروردين و بين 5/15 – 12 ميلي متر مي باشد. جهت وزش باد غالب در استان، شمال غربي ـ جنوب شرقي مي باشد. بيشترين سرعت وزش باد در اين شهر از اواسط ماه اسفند تا اواسط ماه مهر بين 8 تا 10 نات مي باشد.
وضعيت اجتماعي:
بر اساس آخرين سرشماري در سال 1375 جمعيت خانوارهاي ساكن شهر ابركوه، 19164 نفر و بر اساس آمار كلي ،جمعيت شهرستان در حدود 43500 نفر مي باشد. دين مردم اين شهرستان اسلام و مذهب ايشان شيعه است.
در زمينه كشاورزي، عمده ترين سطح زير كشت ابركوه مربوط به گندم، و پسته دومين محصول عمده ابركوه است. از محصولات باغي ابركوه مي توان زردآلو ، انار و انگور را نام برد.
از كل جمعيت شاغل ابركوه در بخشهاي عمده فعاليت، 8/12 درصد در بخش كشاورزي، 2/29 درصد صنعت ، و 58 درصد در بخش خدمات مشغول فعاليتند.
سوابق و پيشينه تاريخي:
از نظر تقسيمات كشوري ابركوه قبلاً جزئي از شهرستان يزد از استان اصفهان بوده (تا سال 1332) و سپس در سال 1332 به استان فارس (شهرستان آباده) ضميمه گرديد. درسال 1367 اين شهر به عنوان بخشي از شهرستان تفت از استان يزد درآمد و در سال 1373 طبق آخرين تقسيمات كشوري مستقلاً يكي از شهرستانهاي يزد با مركزيت ابركوه گرديد.
وجه تسمیه ابرکوه:
از آنجا كه اين شهر ابتدا در پاي كوه ساخته شده، آنرا «برِكوه» ميگفتند (كنار كوه) كه در گويش مردم به «ابركوه» تبديل شد و پس از ورود اسلام اين نام نيز مانند بعضي نامهاي ديگر در گويش عربي، كاف به قاف تبديل و «ابرقو» خوانده شده است. نهايتاً در سال 1350 اين شهر به صورت رسمي «ابركوه» ناميده شد. نام آن در منابع قديم و جديد به صورتهاي «ابرقو»، «ابركويه»، «ابرقويه»، «برقوه» و «دركوه» آمده است. «ابر» در فرهنگ دكتر معين چنين تعريف شده :1- بر- به 2- زبر – بالاروي - سر 3- با 4- بر سر – در
افسانه ها و داستانهايي درباره ابتداي حضور ابركوه:
درباره بوجود آمدن و قدمت ابركوه افسانه ها و داستانهايي نقل مي شود كه اغلب سند و مرجع علمي مقبولي ندارند ولي با توجه به آثار و ابنيه باقيمانده ميتوان پي به قدمت زياد ابركوه پي برد. ولي تاريخ دقيق آنرا مي بايست در نوشته هاي پراكنده جستجو كرد. در كتاب «شناخت ابركوه و قدمت آن» از قول احمد بن حسين بن علي كاتب مؤلف كتاب تاريخ جديد يزد آمده زماني كه اسكندر كثه (يزد كنوني) به عنوان زندان قرار داد (يعني زماني كه تازه يزد را بنيان نهاد) نايبي براي خود در «ري» تعيين نمود كه از ايالات ابرقو-اصفهان-اصطخر-قم خراج به نزد وي مي فرستاد. در صورت صحت اين گفته قدمت ابركوه نه تنها از يزد بيشتر است بلكه در آن زمان هم سنگ و هم رده ايالت اصفهان و اصطخر قلمداد ميشده. درباره ابركوه در نگاشته هاي قديم سخن فراوان رفته از آنجمله: «مسالك الممالك» اصطخري، «حدود العالم من المشرق الي المغرب» ،«فارسنامه» ابن بلخي، طمعجم البلدان» ياقوت حموي، «المسالك و الممالك» ابن خرداذبه، «اقليم پارس» ايرج افشار، «نزهه القلوب» حمدالله مستوفي، «سياحت نامه جنوب ايران»، «فارس نامه ناصري» حاج ميرزا حسن فسايي، «كتاب اثار ايران» آندره گدار، «اقليم پارس» محمد نقي مصطفوي، «تاريخ و جغرافياي شهرستان آباده» عبدالرحيم شريف، «لغت نامه دهخدا»، «فرهنگ فارسي معين».
در کتب:
در كتاب آثار ايران درباره موقعيت جغرافيايي ابركوه آمده:
ابرقو تقريباً در وسط راه استخر به يزد واقع است. بنابر روايت حمدالله مستوفي در ابتدا در پايان كوهي ساخته بوده اند و بركوه ميگفتندش و بعد از آن بر صحرايي كه اكنون هست اين شهر كرده اند. شهري كوچك است. كسي كه از راه سورمق يا دهبيد بيايد هنوز هم در دامن كوهي سنگي، كه در صحرا جامانده است آثار شهر قديم،و در كنار خرابه هاي عتيق، شهر جديد را كه مستوفي اشاره مي كند مي بيند. ابرقويي كه در دشت واقع است از حيث آبادي شباهتي به ابرقوي عهد مغول ندارد بلكه در حقيقت ميان آبادي كنوني او و ويرانه هاي اطرافش تفاوتي نيست، بنابر بعضي اقوال كه بسيار متحمل هم است اين شهر در حمله افغانها خراب شده است(1135 هجري). ولي علت حقيقي ويرانيش سابق بر هجوم افغانهاست. اين شهر هم مثل بلاد بسياري كه پيش از اين آباد و سر سبز بوده اند، بدرود حيات گفته يا بحال نزع افتاده است زيراكه تنها علت عمران اين بلاد وقوع در سر راه تجارتي بوده و با انحراف تجارت رشته حيات آنها منقطع شده است، راه معروف كارواني عهد مغول كه از خليج فارس تا درياي سياه كشيده بود از هرز شروع و پس از عبور كرمان و يزد و سلطانيه و تبريز به سواحل درياي سياه مي رسيد و ادويه چين و هند و نيل سوده و مشك و صمغ و اجناس ابريشمي و بنه كرمان و يزد و شيراز و سنگهاي قيمتي را كه شيراز و هرمز و سلطانيه بازار عمده آن محسوب مي شد به اروپا مي رسانيد.
مناطق گردشگری :
نام منطقه گردشگری کویر ابرکوه و تاغستان
آدرس ابرکوه
توضیحات کویر ابرکوه از نظر گسترش و جذب شبکه آبی از معروفترین مناطق کویر کشور محسوب میشود که به شکل دایره ای بین دو رشته کوه قرار دارد و به فاصله کمی از آن کویر کوچک تاغستان وجود دارد. این دو رشته کوه، پیش کوههای داخلی زاگرس در جنوب شیرکوه و در شمال است که هر دو برفگیر و دارای جریانهای آبی قابل ملاحظه ای است.
نام منطقه گردشگری درخت سرو ابرکوه
آدرس ابرکوه
توضیحات این سرو در قسمت جنوب غربی شهر واقع شده و به قدمت شهر آن شهرت داشته و به شهر ابرکوه اهمیت تاریخی داده است. عمر این درخت 4000 سال و یا بیشتر تخمین زده شده می شود و دارای تنه ای با قطری در حدود 5/4 متر، شاخه هایی با قطر 85/1 متر و با ارتفاع 35 متر می باشد. پهنای آن به گونه ای است که اگر 8 نفر دست به دست هم دور آن حلقه بزنند، باز هم با کمبود فضا رو به رو میشوند.
اماکن تاریخی:
نام مکان تاریخی | سیدون علی نقیا |
آدرس | ابرکوه |
توضیحات | بنایی است چهار ضلعی که از خشت ساخته شده و در محله بنادان ابرکوه واقع شده است. گنبدی آجری و بلند دارد که متأسفانه ثلث آن از سوی شمال فرو ریخته است. این بنا قطعاً مقبره بوده است. تاریخ نویسان تاریخ آن را سال 750 هجری می دانند. هر ضلع این بنا از داخل 5/8 متر و ضخامت دیوار 25/1 متر و بلندی آن تا زیر گنبد به طور تخمینی 9 متر می باشد. |
نام مکان تاریخی | گنبد سنگی |
آدرس | ابرکوه |
توضیحات | این بنا در قرن هشتم هجری قمری با مصالح سنگ نیم تراش و گچ بنا گردیده است. |
نام مکان تاریخی | آرامگاه سردار |
آدرس | ابرکوه |
توضیحات | محل دفن سردار مفخم می باشد که در سال 1323 دار فانی را وداع گفته است. |
تصاویر :
|
|
|
||||||||||||
|
|
|
||||||||||||
|
|
|
||||||||||||
|
نام دفتر | نام مدیرعامل | نام مدیرفنی | آدرس تماس - تلفن | |
خاتم ابرکوه | غزاله قادری چرمهینی | محمدمهدی فلاح زاده | ابرکوه - خ یابان نظامیه ـ بلوار معلم ـ جنب صندوق قرض الحسنه خاتم الانبیاء ـ پلاک 85 | 2-6827001-0352 |
- نویسنده : یزد فردا
- منبع خبر : خبرگزاری فردا
دوشنبه 23,دسامبر,2024